Δεσφίνα

Ορεινή κωμόπολη (υψόμ. 580 μ., 2.024 κάτ.) στην πρώην επαρχία Παρνασσίδος του νομού Φωκίδος. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού, 30 χλμ. ΝΑ της Άμφισσας. Αποτελεί έδρα του δήμου Δεσφίνης. Στη Δ. υπάρχει ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο, ο ναός των Ταξιαρχών. Πρόκειται για μικρό, καμαροσκέπαστο ναό, με ημικυκλικό ιερό, στο οποίο βρίσκεται και το μοναδικό μικρό παράθυρο. Η πόρτα εισόδου είναι στη δυτική όψη. Επάνω από αυτή σχηματίζεται μικρή κόγχη, με αμυδρή παράσταση του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Η εξωτερική όψη των τοίχων διακοσμείται με την παρεμβολή πλίνθων ανάμεσα σε μεγάλες ακανόνιστες πέτρες. Στο εσωτερικό οι τοιχογραφίες παρουσιάζουν σημαντικές φθορές κατά τόπους και ιδίως στα κατώτερα τμήματα των τοίχων. Επιγραφή πάνω από την είσοδο αναφέρει τον χρόνο που φιλοτεχνήθηκαν οι τοιχογραφίες –το 1332, επί βασιλείας Ανδρόνικου Παλαιολόγου– και τα ονόματα των ιερέων δωρητών: Θεόδωρος και Κωνσταντίνος Αναλυτής και Κωνσταντίνος Στειριώτης. Τα εικονογραφικά θέματα διατάσσονται κατά το σύστημα της εποχής: στην αψίδα, η Πλατυτέρα ένθρονη ανάμεσα στους δύο αρχαγγέλους και πιο κάτω ιεράρχες που συλλειτουργούν· στον ανατολικό τοίχο, οι άγιοι διάκονοι και ο Ευαγγελισμός και στην κορυφή το Άγιο μανδήλιο· στην καμάρα και στο τύμπανο του δυτικού τοίχου, οι ευαγγελικές σκηνές Ανάληψη, Ανάσταση, Γέννηση, Κοίμηση της Θεοτόκου, Βάπτιση, Μεταμόρφωση, Βαϊοφόρος και Σταύρωση· στους τοίχους και στο μέτωπο της ενισχυτικής ζώνης, προτομές μαρτύρων, ολόσωμες μορφές αγίων και προφητών και η παράσταση του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας πάνω σε στηθάριο που κρατούν οι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η τέχνη των τοιχογραφιών, όπως και η εικονογραφία, ακολουθούν γενικά τις αρχές και την τεχνοτροπία της ζωγραφικής των Παλαιολόγων, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της εποχής. Άγαλμα του επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα στη γενέτειρά του Δεσφίνα. Η εκκλησία των Ταξιαρχών στη Δεσφίνα αποτελεί αξιόλογο βυζαντινό μνημείο. Άποψη της Δεσφίνας, κωμόπολης της Φωκίδας.